‘Het grootste probleem is de onzichtbare vervuiling’

Li An Phoa, bekend activiste voor drinkbare en dus schone rivieren, had 8 september een duidelijke doelstelling voor de deelnemers aan de Better Business Conferentie 2022 van de Maas Cleanup in Chateau Sint Gerlach in Valkenburg. Focus niet te veel op de cijfers van opgeruimd plastic was haar advies en leg je dus niet neer bij opruimen alleen: ‘Wij moeten ons samen afvragen hoe we kunnen voorkomen dat we moeten blijven opruimen.’
Beter is het om afval te voorkomen. Een insteek die de bedrijven en organisaties in de Maas Cleanup onderschrijven en waar zij volop aan werken. Voorbeelden: de circulaire waterhuishouding bij Mosa Tegels en de ‘hackaton’ van IVN waar eind november wordt gezocht naar oplossingen voor vervuilingen als piepschuim, drankverpakkingen en sanitair afval.

Het grootste probleem zie je niet
Li An Phoa vecht al jaren voor drinkbare rivieren, logisch dus dat zij naast het plastic afval de andere vervuiling aankaartte die vooral maakt dat Maaswater nu niet drinkbaar is. ‘Het grootste probleem is de onzichtbare vervuiling’, wist ook Joris de Beer van DSM. Het Maaswater bevat honderden stoffen die bedrijven langs de gehele rivierloop in de Maas lozen, legaal en illegaal. Dat we daarvoor vooral naar de buren wijzen is overigens niet terecht: het Maaswater dat de Noordzee instroomt is meer vervuild dan het Maaswater dat bij Eijsden Nederland binnen komt.

Het pleidooi van Li An Phoa mocht rekenen op bijval van Huub Waterval, initiatiefnemer van de Maas Cleanup. Hij bekritiseerde al eerder de watervergunning voor het afvalwater van Chemelot dat na zuivering wordt geloosd op de Ur die in de Maas uitmondt. Zijn stelling: ‘Als je schoon water uit de rivier haalt en dat gebruikt, moet het er ook schoon in terug’. Dat is nu niet zo blijkt uit de pagina’s lange lijst van stoffen die volgens de vergunning in het gezuiverde water mogen worden geloosd. Waterval hekelde ook dat de vergunning nauwelijks verplichtingen tot vermindering van de afvalstroom kent. Zijn derde pijnpunt: de controle op naleving van de vergunningen is minimaal. ‘De verhouding tussen economische en ecologische belangen is doorgeslagen naar de verkeerde kant,’ concludeerde Huub Waterval dan ook.

Lichtpuntje: check van vergunningen
Dat moet beter beklemtoonde Li An Phoa:’Wij zijn allemaal afhankelijk van de Maas en dus hebben wij ook allemaal een verantwoordelijkheid. Het gedrag van de industrie moet veranderen.’ Of zoals dagvoorzitter Toos Hofstede het in haar welkomstwoord formuleerde ‘alleen met aandacht voor onze omgeving is er toekomst voor ons bedrijf.’ Vanuit de zaal reageerde Arnold Janssen, bestuurder van Waterschap Limburg, met een lichtpuntje. ‘De vergunningverleners langs de hele Maas gaan alle vergunningen opnieuw tegen het licht houden. Die afspraak is gemaakt door de deelnemers in de Schone Maaswaterketen.’ In dit initiatief werken alle waterschappen langs de Maas samen met drinkwaterbedrijven, Rijkswaterstaat en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.

Maas in de wet en in het hart
Sinds eind maart ligt de petitie ‘Maas in de wet’ op tafel bij de politiek. De Tweede Kamer is gevraagd te onderzoeken hoe de rechten van de Maas wettelijk kunnen worden vastgelegd. Er is in het Haagse inmiddels gesproken over deze petitie maar ook de politieke molens staan niet bekend om hun snelheid. Li An Phoa bood in haar toespraak een alternatief dat zij inleidde met de vraag aan de congresdeelnemers om onderling het favoriete rivier-plekje te delen. Haar achterliggende idee: ‘Ga naar de rivier, ervaar de rivier. Dan ga je er meer van houden en ga je ook voor de rivier zorgen.’ Het helpt om de Maas ‘in je hart te sluiten’ beloofde Li An Phoa want ‘de Maas in de wet, dat gaat lang duren’. 

Tekst: Harry Lindelauf
Fotografie: Jonathan Vos