Wie zorgt er voor een schone Maas?!

DOOR EEFKE VAES – Dat afval niet in de natuur hoort en welke gevolgen het kan hebben weten we allemaal. Je hebt vast wel eens foto’s voorbij zien komen van zeeschildpadden verstrikt in blikringen, of een dolfijn met zijn maag vol plastic. Natuurvervuiling en dierenleed lijken ver weg, maar het gebeurt ook in jouw omgeving; in de omgeving van de Maas. Natuurliefhebber Dion komt het regelmatig tegen tijdens zijn wandelingen langs de oevers van de Maas. En ook Heidi wordt dagelijks geconfronteerd met zwerfafval. Zij woont op een plek waar bij hoog water de Maas, inclusief het afval, haar ‘achtertuin’ overstroomt. En bij het terugtrekken blijft het afval liggen. Zowel Dion als Heidi zijn zelf actief bezig met het schoon maken en houden van de Maas.

Wie is er verantwoordelijk voor afval?
Heidi woont op een prachtige plek vlakbij de Maas. Door ontgrinding komt haar omgeving een paar keer per jaar onder water te staan. Ze woont dan in feite op een eiland, omringd door maaswater. Dat bood een mooi uitzicht, totdat het overstroomde deel weer droog kwam te liggen. Heidi schrok van het vele afval dat achterbleef. Schoenen, autobanden, flessen, blikjes kattenvoer en koffiecups. Maar ook vooral veel stukken plastic. Ze vroeg zich af of er zich iemand verantwoordelijk voelde voor al dat afval en of er iemand de troep zou komen opruimen. Toen dat niet gebeurde is ze zelf maar aan de slag gegaan.

Inmiddels is Heidi bijna dagelijks bezig met het ruimen van maasafval. Niet alleen omdat ze haar omgeving schoner wil maken, maar ook om te voorkomen dat de natuur er schade van ondervindt. Ze gaat bijna elke dag, meestal in haar eentje, gewapend met een vuilniszak en prikker op pad. In het weekend haalt ze soms wel 30 zakken afval op. Het opruimen is inmiddels een soort van verslaving geworden. Al realiseert ze zich wel dat ze na elke volgende hoogwaterstand weer opnieuw kan beginnen.

De vervuiler opsporen en aanspreken
Dion, geboren in Reuver, hield in de brugklas een presentatie over zwerfafval in en aan de Maas. Het onderwerp hield hem toen al bezig, omdat hij in zijn omgeving veel rommel zag liggen. Hij verbaasde zich over het feit dat er mensen zijn die zomaar spullen in de natuur gooien. Inmiddels woont Dion in Roermond en wandelt hij veel in de natuur rondom de stad en in de buurt van de Maas. Tijdens zijn wandelingen fotografeert hij mooie, maar ook minder mooie dingen, zoals het afval dat hij tegenkomt. Hij deelt zijn foto’s via Facebook en Twitter om zodoende mensen bewust te maken van de impact van afval in de natuur. Daarnaast laat hij zien dat hij zelf afval opruimt in de hoop hiermee anderen te stimuleren, zodat andere mensen ook gaan opruimen.

Dion realiseert zich echter dat steeds maar weer de rommel van anderen opruimen geen oplossing is. De vraag die hem in de brugklas al intrigeerde: ‘wat kun je doen om rommel in de natuur tegen te gaan’ houdt hem nog steeds bezig. Om een antwoord te krijgen op die vraag analyseert hij maasafval. Soms gebruikt hij daarvoor de app Litterati. Hiermee kun je gegevens over zwerfafval verzamelen en analyseren. De app is ook goed bruikbaar voor landelijke acties tegen sommige soorten zwerfafval (bijvoorbeeld ‘operatie knetterbal’ tegen plastic in vuurwerk). Daarnaast maakt hij foto’s van gesorteerd afval. Dan wordt zichtbaar welk afval je ter plekke het meeste vindt. Tenslotte gooit hij achtergelaten vuilniszakken soms ook weer even leeg. Aan de inhoud kan hij dan vaak de achtergrond van de vervuiler zien. Was het een recreant, hengelaar of alcoholist? Is het afval van iemand uit Nederland of is het al in België of Frankrijk in de Maas terechtgekomen? Met deze kennis kan hij bepaalde doelgroepen (laten) aanspreken. Uiteindelijk is het doel dat verantwoordelijke of betrokken partijen maatregelen nemen zodat afvaldumping in de Maas wordt voorkomen en de hoeveelheid zwerfafval structureel vermindert. Een voorbeeld; voor en na carnaval ruimde hij op. Zo kwam hij erachter dat er heel veel plastic bierbekers tijdens het Roermondse carnaval in de Maas terecht kwamen. Met deze gegevens kon hij Gemeente Roermond bewust maken van het probleem en stimuleren om maatregelen te nemen tegen de plastic bekertjes.

De boodschap van beide ‘opruimers’ is duidelijk. Opruimen is goed, maar het is nog beter als iedereen in zijn eigen omgeving kijkt: ‘wat kan ik doen?’ Verbeter de wereld, begin bij jezelf, je eigen kinderen, je collega’s, je buurt en/of vereniging. En houd de Maas schoon!