L’Ortye

Grootvader L’Ortye begon in 1948 een kolenhandel en zocht in de zomerperiode emplooi voor zijn vrachtwagens. Dat emplooi vond hij in het transport van zand en grind. Het bleef echter niet bij transport, L’Ortye ging zand en grind delven op verschillende locaties, sinds 1972 ook langs de Maas bij Stein. Het bedrijf heeft naast de grondstoffenhandel ook een milieudivisie die afval inzamelt en verwerkt, een grondbank en een havenbedrijf met vestigingen in Stein en Maastricht.

Anno 2021 kijken de beide directeuren Vivien en Jean L’Ortye in het kantoor van de grindwinning in Meers met gemengde gevoelens terug op het hoogwater van midden juli. Jean L’Ortye: ’Er was jammer genoeg veel schade bij mensen thuis aan de Geul maar ook onze eigen veredelings-installatie hier in Meers heeft helaas onder water gestaan.’ De pijn en de teleurstelling gaan vergezeld van een gevoel van blijdschap opluchting: ‘De inwoners van de dorpen langs de Maas waaronder ook Meers hebben ondanks hogere waterstanden dan in ’93 en ’95 nu droge voeten gehouden waar zij toen ruim een meter water in hun huis hadden staan. Dat is te danken aan het Grensmaas-project. Ik heb complimenten en bedankjes gekregen van mensen, óók van mensen die destijds kritisch waren.’

De uitdrukking win-winsituatie valt. En keert later in het gesprek terug als een belangrijk ankerpunt voor alle L’Ortye-bedrijven. De ingrepen in het stromingsgebied van de Maas zijn een schoolvoorbeeld van een win-winsituatie. De opbrengst van de zand- en grindwinning betaalde de verbreding en natuuraanleg in de Maas-bedding tussen Borgharen en Roosteren. De Maas kan er -als het nodig is- veel water kwijt zonder buiten de dijken te treden. En als het niet nodig is, heeft de natuur alle ruimte.

Jean en Vivien L’Ortye kijken met veel voldoening naar de resultaten van zowel het proefproject als het grote project dat zij in Meers uitvoerden. Zo zeer dat zij deze aanpak meenemen in hun nieuwe toekomstvisie van de grondstoffendivisie onder de naam ‘BUITEN’: ‘Wij willen onze kennis en ervaring gebruiken om projecten te ontwikkelen waar opgaves liggen zoals onder andere  hoogwaterbescherming, recreatie of natuurontwikkeling en waarbij zand- en grindwinning niet langer het doel maar slechts een middel is. Ons project in Meers bewijst dat het kan. Wij vinden het fantastisch wat je aan flora en fauna ziet in dit gebied. Dat voelt goed. We kunnen de aarde niet leeg plukken zonder iets terug te geven en dat is precies wat we hier doen, we hebben ruim 1 miljoen vierkante meter natuurgebied ontwikkeld dat zorgt dat bij hoog water zoals in juli dat mensen in Meers droge voeten houden.’

Wat de belangrijkste uitdaging voor L’Ortye? ‘Dat we de verschillende belangen van mensen in een gebied waar opgaves liggen constructief op elkaar weten af te stemmen. Wij noemen dat pragmatisch werken, in een goede dialoog met de omgeving.’ Vivien geeft een voorbeeld uit de praktijk: ‘In Hoensbroek was een braakliggend terrein de omwonenden een doorn in het oog. Wij zijn gaan kijken of we een oplossing konden bieden. Dat kon door een plan voor het terrein met hoogteverschillen. Wij konden er grond via onze grondbank-divisie in kwijt, dat was ons zakelijk belang. In ruil daarvoor hebben wij de aanleg van het park met de wandelpaden verzorgd en hebben we de aanleg van 12 parkeerplaatsen voor onze rekening genomen. Als je dan ziet hoe tevreden de mensen zijn, dat geeft dit veel energie en vertrouwen. Wij willen dat zij ambassadeurs zijn voor onze aanpak bij volgende projecten. Als wij in de toekomst projecten willen ontwikkelen, is het vaak de grootste uitdaging om de mensen mee te nemen in het eindbeeld, dat  is aan het begin vaak nog moeilijk voor te stellen. Dus moeten we er voor zorgen dat we zeggen wat we doen en doen wat we zeggen, een betrouwbaar ‘trackrecord’ aan gerealiseerde projecten helpt dan natuurlijk altijd.’

Vanuit dat besef zijn duurzaamheid en milieu intern belangrijke thema’s bij de verschillende bedrijfsonderdelen. Neem de transport-divisie met haar vloot aan vrachtwagens. Zonder diesel rijden ze nog niet dus is er uitstoot. Maar er zijn wel maatregelen genomen om de uitstoot te beperken. Er wordt gewerkt langs twee verschillende lijnen: zo min mogelijk kilometers maken en de gereden kilometers zo schoon mogelijk rijden. Het rijden beperken gebeurt door een strakke planning die de ritten slim indeelt.

Schoner rijden betekent dat het rijgedrag van de chauffeurs wordt uitgedrukt in een rapportcijfer. Alle chauffeurs hebben een opleiding gehad om milieubewust te rijden. ‘Je ziet dat veel collega’s de motivatie om zuinig te rijden al intrinsiek hebben, ze vinden het een uitdaging. Degenen die dit lastiger vinden, helpen we hiermee. In de nieuwste trucks ziet de chauffeur ’s avonds al zijn rapportcijfer van het rijgedrag van die dag.

Zuinig en zo min mogelijk rijden. Beter voor het milieu en beter voor het bedrijf. De win-winsituatie van transport is ook zichtbaar bij de grondbank-divisie. De grondbank fungeert als makelaar tussen aanbod en vraag naar grond. De putten van zand- en grindwinningen worden bijvoorbeeld gevuld met schone grond uit de regio. ‘In Borgharen en Itteren hebben we de grond gebruikt die beschikbaar kwam door het graven van de tunnelbak voor de A2 in Maastricht. Dat paste mooi in onze stelregel dat we grond niet verder vervoeren dan strikt noodzakelijk.’

Geen verrassing inmiddels: milieuwinst en zakendoen gaan ook binnen de havendivisie samen. ‘Dit najaar gaan alle suikerbieten uit Zuid-Limburg vanaf onze haven in Maastricht per binnenvaartschip naar de suikerfabriek in Dinteloord. Dat scheelt 8.000 ritten van vrachtwagens over de A2 richting Eindhoven waar het sowieso al erg druk is’, rekent Vivien L’Ortye voor. Het volgende grote project voor het havenbedrijf ziet zij al aan de horizon: De opdracht verwerven om het Limburgse huisvuil voortaan per schip naar de locatie van de eindverwerking te transporteren. ‘Dat gebeurt nu nog met vrachtwagens, nu zijn dat ieder jaar een kleine 8.000 ritten van 350 kilometer enkele rijafstand’. Meer per schip is het L’Ortye-devies, een combinatie van zakelijk belang en streven naar minder uitstoot door transport.

De vijfde tak van L’Ortye is de milieudivisie. Afval ophalen bij bedrijven en particulieren. En waar mogelijk hergebruiken want wat bij de een afval is, staat bij de ander te boek als grondstof. Die match maken is één oplossing, de andere is afval voorkomen vindt Jean L’Ortye: ’Wij willen graag onze kennis inzetten bij bedrijven om al aan de bron te voorkomen dat afval ontstaat.’

Het belang van voorkomen en opruimen van afval door bedrijven en particulieren is pijnlijk zichtbaar door het hoge water midden juli 2021. Jean L’Ortye: ’Dit jaar is de hoeveelheid aangespoeld afval extreem door de hoge waterstanden. Maar we zien elk jaar opnieuw in onze achtertuin hoe noodzakelijk een opruimactie als de Maas Cleanup is. Dus toen wij werden gebeld met de vraag of we mee wilden doen, zeiden we meteen ja. Echt, zonder een moment van twijfel.’

Het resultaat: L’Ortye plaatst dit jaar en volgend jaar containers langs de Maas voor het afvoeren van het afval dat de honderden vrijwilligers verzamelen. Vanwege de grote verbondenheid met de Maas.