Plastic hoort niet in de natuur – en toch ligt het overal. Het waait door de straten, drijft in al onze rivieren, en belandt uiteindelijk voor een groot deel in de zee. Daar stapelt het zich op, met gevolgen voor alles wat in en om het water leeft.
Een onverwachte getuige van dit probleem is de Noordse stormvogel: een échte zeevogel die zijn hele leven boven de golven zweeft. Daar pikt hij voedsel van het wateroppervlak zonder terug te keren naar land. Maar in plaats van visjes en zeediertjes belandt er steeds vaker iets anders in zijn maag: plastic. Omdat Noordse stormvogels dit plastic niet kunnen uitbraken, schetsts hun maaginhoud een pijnlijk, maar eerlijk, beeld van de plasticvervuiling in de Noordzee.
Het nieuwste rapport van Wageningen Marine Research (2025) laat zien hoe ernstig dit beeld is: tussen 2020 en 2024 had 92% van de onderzochte stormvogels plastic in hun maag. Meer dan de helft (53%) overschreed zelfs de zogenoemde ‘Fulmar Threshold Value’, de grens waarbij een vogel meer dan 0,1 gram plastic in zijn maag heeft. Deze grens wordt wereldwijd als risico-indicator gebruikt, omdat 0,1 gram voor een kleine vogel vaak al genoeg is om verzadiging, ontstekingen en interne schade te veroorzaken.
Gemiddeld hadden de vogels 0,28 gram plastic in hun maag, verdeeld over 24,2 stukjes. Ter vergelijking: volgens het Europese streefdoel mag maximaal 10% van de vogels deze grens overschrijden. Het beeld is duidelijk: er is nog veel werk aan de winkel!
Bekijken we de cijfers over meerdere jaren, dan zien we een gemengd beeld. Sinds 2002 is er langzaam een daling zichtbaar in de hoeveelheid plastic die stormvogels binnenkrijgen. Dat klinkt positief, maar die vooruitgang gaat zó traag dat de Europese doelstelling pas rond 2077 gehaald wordt – als we in dit tempo doorgaan. Over de afgelopen tien jaar is er zelfs géén significante verbetering te zien. De strijd tegen plasticvervuiling is dus verre van gewonnen.
Toch was er in 2024 een opvallende uitzondering. Na jaren van hoge plasticbelasting lieten de cijfers vorig jaar een duidelijke daling zien: ‘maar’ 31% van alle onderzochte vogels overschreed de grenswaarde, terwijl dit in 2021 nog 67% was en het gemiddelde over 2020–2024 op 53% ligt. Ook de hoeveelheid plastic per vogel was in 2024 lager dan in eerdere jaren. Dat is een hoopvol signaal, al weten de onderzoekers niet precies wat deze daling heeft veroorzaakt. Ze benadrukken daarnaast dat één goed jaar weinig zegt. Alleen structurele verbeteringen over langere periodes maken echt verschil.
2024 is hoopvol, maar omdat we niet precies weten wat die daling heeft veroorzaakt, kunnen we er niet vanuit gaan dat het allemaal wel goed komt. Om de Europese norm sneller te halen, zijn er dus extra maatregelen en meer bewustwording nodig. Denk aan strengere handhaving op illegale lozingen vanaf schepen, betere inzameling en recycling van visnetten en touwen in de visserij, het terugdringen van wegwerpplastic op land, én het opruimen van zwerfafval voordat het via rivieren in zee belandt.
Ook ons eigen gedrag telt mee: minder plastic gebruiken, herbruikbare alternatieven kiezen, en actief meedoen aan opruimacties. Alleen met gezamenlijke inzet kunnen we bouwen aan een plasticvrije toekomst!
De Noordse stormvogel is eigenlijk een boodschapper van de zee. Zijn maaginhoud laat ons zien wat er in het water drijft – en dus ook wat wij via rivieren, zoals de Maas, de zee in laten stromen. Totdat we ons afvalprobleem serieus aanpakken, blijft plastic een deel van het dieet van de vogel en van een hele hoop andere dieren.
Bij Maas Cleanup zien we dit als een duidelijke oproep: zwerfafval bij de bron aanpakken en samen werken aan een toekomst zonder plastic in de natuur. Want pas als rivieren schoner zijn, krijgen zeevogels en andere dieren weer écht de ruimte om te leven.
Auteur: Kyra Dols
Met de founding partners van Maas Cleanup blikken we terug op de afgelopen jaren. Zo ook met Noï Boesten van IVN natuureducatie en duurzaamheid.
Begin 2021 gingen ze aan de slag: 12 trainees van IVN Natuureducatie. Door corona verspreid over heel Nederland werkten zij aan de campagne ‘De Maas in de wet’. Trainee Camille Aardening vertelt over haar ervaringen.
Peter van Troost is al jaren actief in Maasgouw. De opruimdagen aan de oevers van Ohé en Laak zijn niet alleen nuttig, ze zijn ook gezellig.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf up-to-date
over onze acties en ons netwerk
