Waterschap Limburg is verantwoordelijk voor het waterbeheer in heel Limburg. Het zorgt onder meer voor het onderhoud van beken en rivieren, het zuiveren van rioolwater, en het verstrekken van lozingsvergunningen voor vervuild water. “Overal waar we werken aan bijvoorbeeld beekherstel en herinrichting, leggen we uit waarom we dat doen”, zegt Arnold. “En dat we naast een stikstofprobleem óók een waterprobleem hebben in Nederland.”
Een robuust watersysteem
Dat waterprobleem heeft zijn oorsprong grotendeels in het verleden. “Vroeger was de gedachte: als het regent, moet het water zo snel mogelijk weg. Anders kun je niet met de tractor het land op”, legt Arnold uit. In de vorige eeuw zijn veel beken daarom rechtgetrokken en op een bepaalde manier ingericht. Soms zijn beken zelfs betegeld. “Nu zijn we daar kritisch over. Als beken niet meer meanderen, zijn er ook geen temperatuurverschillen, waardoor beestjes verdwijnen. Je breekt de natuur af.”
Nu probeert Waterschap Limburg beken weer te laten meanderen en zo in te richten dat er altijd water in zit. Daartoe worden steeds meer beken voorzien van een zogenaamd 2-fasen-profiel: een breed winterbed met daarbinnen een smal zomerbed. “Zo werken we toe naar een robuust watersysteem dat pieken aankan en bij droogte nog water vasthoudt”, zegt Arnold. “Dat helpt ook om de grondwaterstand náást de beek op peil te houden.”
Schadelijke stoffen
Daarnaast zijn grond- en oppervlaktewater vervuild met allerlei schadelijke stoffen, waaronder PFAS, microplastics en mest. Ook hier speelt het verleden een rol, aldus Arnold. “In ons land is iedere vierkante meter benut. Bovendien hebben we een heel intensieve landbouw. Dat kun je niemand verwijten, dat is zo ontstaan. Maar daardoor is de belasting op grond- en oppervlaktewater heel groot.”
Daarom voert Waterschap Limburg gesprekken met allerlei partijen, waaronder de agrarische sector. “Boeren meten nu na het groeiseizoen bijvoorbeeld hoeveel stikstof er nog in de bodem zit. Als ze dan zien dat hun gewas niet alle mest heeft opgegeten, kunnen ze de volgende keer minder bemesten.” Voedingsstoffen die over zijn, spoelen namelijk naar diepere lagen in de bodem. Zo komen ze in het grondwater terecht, dat uitspoelt in beken en rivieren. Soms duurt dat wel 40 jaar. “Dus in veel beken hebben we nog last van het verleden.”